SenzVirat

Projektowanie uniwersalne

Projektowanie uniwersalne (dla wszystkich, włączające; ang. universal design) zakłada, że produkty, budynki, elementy otoczenia itp. powinny nadawać się do użytku przez największą grupę ludzi bez konieczności specjalnej adaptacji. Przy tym nie jest możliwe stworzenie projektu idealnie dopasowanego do wszystkich użytkowników, natomiast należy dążyć do tego, by zapewnić maksymalną równość i dostępność. Jeśli zasady uniwersalnego projektowania są w konflikcie z innymi obowiązującymi zasadami (np. bezpieczeństwa), należy szukać kompromisu i wdrażać projektowanie uniwersalne w największym dopuszczalnym stopniu. Idea ta została stworzona przez Ronalda Mace’a i początkowo dotyczyła jedynie architektury; następnie została rozszerzona także na inne dziedziny, takie jak projektowanie serwisów internetowych czy wzornictwo przemysłowe.

Koncepcja ta jest bardzo ważna, jeśli chodzi o osoby niepełnosprawne i ich potrzeby. Nie chodzi w niej o usuwanie barier za pomocą specjalistycznych rozwiązań, lecz o założenie z góry, że tych barier być nie powinno. Nie należy też podkreślać, że produkty czy rozwiązania architektoniczne są przeznaczone specjalnie dla określonej grupy osób. Przestrzeń zaprojektowana w ten sposób staje się przyjazna dla wszystkich – nie tylko osób niepełnosprawnych, ale też np. osób starszych, dzieci i ich rodziców, osób mających przejściowe problemy z poruszaniem się (np. wskutek choroby), czy nawet podróżnych z ciężkim bagażem.

Sformułowano osiem zasad projektowania uniwersalnego:

• użyteczność dla osób o różnej sprawności,

• elastyczność w użytkowaniu,

• proste i intuicyjne użytkowanie,

• czytelna informacja,

• tolerancja na błędy,

• wygodne użytkowanie bez wysiłku,

• wielkość i przestrzeń odpowiednie dla dostępu i użytkowania,

• percepcja równości.

Zasada ósma została dodana do pierwszych siedmiu stworzonych przez Centrum Projektowania Uniwersalnego Uniwersytetu Północnej Karoliny (USA), gdyż istotne jest, by projekt nie był postrzegany jako dyskryminujący, podkreślający inność wynikajacą z niepełnosprawności lub innych czynników. Ważne jest tu uwzględnienie potrzeb nie tylko fizycznych, lecz także psychologicznych.

Przykłady projektowania uniwersalnego to:

• wejście do budynku na poziomie „0”, odpowiednio szerokie, bez podestów i schodów; uniwersalne dla wszystkich zamiast odrębnego wejścia dla osób niepełnosprawnych;

• toaleta publiczna z zamontowanymi przewijakami dla dzieci zamiast odrębnego pomieszczenia do przewijania;

• elementy wyposażenia budynków (np. windy, toalety) oznakowane jednocześnie czytelnymi piktogramami, drukiem wypukłym i pismem Braillle’a;

• na przejściach dla pieszych – jednoczesne zastosowanie systemu oznaczeń fakturowych (są to odpowiednie struktury na chodnikach ułatwiające poruszanie się osobom niewidomym), sygnalizacji świetlnej i głosowej oraz płaskich krawężników.